Te Tai – Treaty Settlement Stories

RIMA | 5
Tū rangatira

Ka titiro whakamuri ngā uri o Ngāti Whātua Ōrākei, kātahi ka anga whakamua ki anamata me ōna wawata. I konei rātou ka tuari i ngā tūmanako mō tēnei reanga me ō tua atu.

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

Te hiranga o ngā maunga

Ko Piriniha Davis tēnei e kōrero ana mō tōna whanaungatanga ki ngā maunga o Tāmaki, me tana pātai, ‘Kua pēhea ngā kōrero a ngā maunga mēnā rātou i āhei kōrero?’

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

Te hononga ki te moana

Ko Sharon Hawke tēnei e kōrero ana mō ana hononga ki te moana, me tana pātai, ‘Kua pēhea ngā kōrero a te moana mēnā ia i āhei kōrero?’

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

Te tiaki i te whenua

Ka kōrero a Mervyn Kerehoma mō ana hononga ki te whenua me tana pātai, ‘Kua pēhea ngā kōrero a te whenua mēnā ia i āhei kōrero?’

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

Ko te tūrangawaewae

Ko Wyllis Maihi tēnei e kōrero ana mō ana hononga ki te marae o Ōrākei me tana pātai, ‘Kua pēhea ngā kōrero a te marae mēnā ia i āhei kōrero?’

Ataata: Whai Maia Trust 1 Ltd

Te hautūtanga o Ōrākei

Ka kauhau a Rangimārie Hunia, Tumuaki o Whai Māia Trust mō ngā whāinga o Ngāti Whātua Ōrākei ki te whakawhanake i tō rātou iwi i roto i ngā tau 25 e heke mai nei, me ā rātou mahi kia tutuki aua whāinga.

Ko te haumitanga

Ko Maungakiēkiē te maunga
Ko Te Taoū te mana
Ko Tuperiri te tangata

Kei Maungawhau te tūāhu
Ka heke ngā roimata o ngā mātua tūpuna
mā te Wai-o-Horotiu, ka puta ki te Waitematā he mauri tū, he mauri pūmau, he mauri ora.

He aha te hau e wawara mai rā?
He hau tupua, koia pū, ko te hau o te kāinga.
Ko Takaparawhau te tūrangawaewae
Kua whakataukītia nei ki te kōrero
Ko Takaparawhau ki runga
Ko Tāmaki ki raro.
Ko te mana o ngā tupuna kei runga, kei raro, e kore e ngaro.

Ko te tiriti o Tāmaki e tū nei hei tuanui
Ko te ture o te whenua e takoto nei hei whāriki
Ko ngā pito whenua ko ngā pou whakairo

Mai i Pūponga ki Onehunga. Mai i Onehunga ki Te Rehu. Mai i Te Rehu ki Pītoitoi. Mai Pītoitoi ki Tauhinu. Mai i Tauhinu puta atu ki Maunganui, ki Te Ōnewa, tae atu ki Maungauika. Ka hoki whakamuri ki Te Okā. Mai i Te Okā ki Te Tō, ki Te Rerenga-ora-iti, ki Te Reuroa, ki Waipapa. Ka anga te haere ki Te Tōangaroa, ki Taurarua, ka tae ki Waitaramoa. Tere tonu atu ki Pūrewa, ka tau ki Pourewa.

Ka titiro whakararo ki Ōkahu ki te kāinga tūturu o ngā mātua tūpuna. Ka ū ki Te Onepū Whakatakataka me Pokanoa, ka mutu ka tau ki Pokanoa.

Ko Te Puru-o-Tāmaki te whare. Ko Te Kawau te tāhuhu, ko Te Taoū, Ko Ngā Oho, Ko Te Uringutu ngā poutokomanawa.
Ko Ngāti Whātua Ōrākei, he heipūtanga mauri, he mātauranga, he mana motuhake, Ko Ngāti Whātua hei karangatanga nui mō ngā uri mai i Maunganui ki Tāmaki.
Ko tōna whakataukī 'Ko Tāmaki Herenga Waka, Tāmaki Herenga Tangata'

Tīhei Whātua e i!

E rangahau tonu ana a Ngāti Whātua Ōrākei i ā rātou hītoria. He mea mahi ēnei whakaputanga ki ngā mātauranga kei a rātou i te wā nei.

He mea whakaputa tēnei rauemi matihiko i te tau 2021 e Ngāti Whātua Ōrākei me Te Manatū Taonga.

© Ngāti Whātua Ōrākei 2021.