Te Tai – Treaty Settlement Stories

Kōrero: Te Mana o te Reo Māori

Ngā Kaiwhakapūmau i te Reo

Ko Nga Kaiwhakapūmau i te Reo te rōpū nā rātau te kerēme mō te reo Māori WAI11, i mau atu ki Te Rōpū Whakamana i te Tiriti o Waitangi. I raro hoki te kerēme i te ingoa o te tangata kotahi, arā, ko Huirangi Waikerepuru, me tana rōpū, Ngā Kaiwhakapūmau i Te Reo.
Large group of people crammed into a radio station smiling at the camera.
He rōpū i te reo irirangi Māori o Te Whanganui-a-Tara, Te Upoko o te Ika, e whakanui ana i te huritau tuatoru o te reo irirangi, 17 o Paengawhāwhā 1991. Mauī ki te matau: ko Mike Wills, ko Donald (Donny) King, ko Henare Kingi, ko Piripi Walker, ko Erana Hemmingsen (kāre e tino kitea), ko Mere Grant (kei te tū), ko Lucy Te Moana (kei te koropiko), ko Hirini Melbourne, ko Philip (Pip) Saffery, ko Henare Hetaraka (kei te tū), ko Piripi Whaanga (kei te koropiko), ko Murray Raihania, ko Kevin Hodges, ko Iris Te Ari Whaanga (kei te noho), ko Mahia Fuimaono (kei te koropiko) rātou ko Huirangi Waikerepuru.
Alexander Turnbull Library; Tohutoro: PAColl-8124.

He rōpū manatōpū, nā reira ko tōna haepapa ki ōna mema, kua roa nei hoki rātou e pōhiri ana ngā mema tauiwi, Māori hoki.

I whakatūria Ngā Kaiwhakapūmau i te Reo i te tīmatanga o ngā tau 1980, e te Tari Māori. Ko te kaupapa here o te Tari i tērā wā he whakatū i ētahi Poari Reo Māori tūao ā-hapori hei whakatairanga i te reo Māori.

Kei te whakaata te ingoa i tōna awhero nui me tōna ngākau rorotu: ‘ngā kaiwhakapūmau i te reo’. Ka pēnei tōna whakamāoritanga, he ingoa tēnei mō tētahi rōpū tāngata whakapūmau i te reo Māori.’ Ko te kupu ‘pūmau’ tētahi kupu whakaahua i ngā pūmanawa ārahi panonitanga i te pāpori. Ko te whakamāramatanga o te Papakupu Te Aka, ‘me mau tonu, me tūturu, me pono, me hāngai, me piripono, me manawanui’.

He puna mahara nui o ngā mahi o mua o Ngā Kaiwhakapūmau ka taea te tirotiro e te kairangahau kei Te Puna Mātauranga o Aotearoa, i Te Whanganui-a-Tara, engari me tono atu i te tuatahi.

He kāri pepamārō me ētahi kōrero e perehitia ana i runga.
Ko te kāri reo Māori i whakamahia e ngā mema o Ngā Kaiwhakapūmau i te Reo. I hoatu ngā kari nei ki ngā tari kāwanatanga me ētahi atu tūmomo rōpū whakahaere hei puka inoi ki ngā tari kia whakawāteatia te kōrero Māori a te kiritaki.
Nā Colin Feslier rāua ko Angela Belich te whakaahua nei